Η προετοιμασία της τροφής για κατανάλωση (το μαγείρεμα), οι εργασίες καθαριότητας που απαιτεί αυτή (η λάντζα), η διανομή της (το σερβίρισμα), αλλά και οι εργασίες που απαιτούνται για την καθαριότητα κατοικιών και ατόμων (σκούπισμα, σφουγγάρισμα, πλύσιμο ρούχων, σιδέρωμα) ,
όλα αυτά αποτελούν την μοναδική παραγωγή ή υπηρεσία, που δεν κοινωνικοποιήθηκε μέχρι τις μέρες μας.
Δεν κοινωνικοποιήθηκε με την έννοια ότι,
ποτέ δεν εντάχθηκε στο σύνολο της
στη μαζική παράγωγη,
σε οργανωμένη δημόσια ή ιδιωτική επιχείρηση.
Παρέχεται ακόμα -είναι κοινωνικά καθορισμένο καθήκον- από τη γυναίκα προς την οικογένεια της.
Αποτελεί μέρος της γυναικείας οικιακής εργασίας.
Ας δούμε όμως, το βαθμό που έχουν αναπτυχθεί σήμερα οργανωμένα, οι υπηρεσίες εστίασης και καθαριότητας του πληθυσμού.
Με την πρώτη ματιά, γίνεται φανερή, η έλλειψη δημόσιων υποδομών
και δίπλα σε αυτή, ένα μεγάλο πλήθος ιδιωτικών μικρών επιχειρήσεων που δραστηριοποιείται σε αυτούς τους τομείς, αποκομίζοντας κέρδος.
Πού όμως και με ποιο κριτήριο αναπτύχθηκαν, αυτές οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Κάλυψαν την ανάγκη των εργαζομένων για εστίαση και καθαριότητα;
-Τα fast – food, πολλά από τα οποία αποτελούν παγκόσμιες αλυσίδες και όχι μικρή επιχείρηση, εξυπηρέτησαν μόνο πρόχειρα και συμπληρωματικά, την σίτιση των εργαζομένων. Επιπλέον η χαμηλής ποιότητας πρώτες ύλες που χρησιμοποιούν για την παρασκευή τροφής, έκανε το fast – food, αναγκαίο κακό και όχι σταθερή λύση για τη διατροφή.
-Τα μαγειρεία της γειτονιάς ή αυτά που λειτουργούν κοντά σε μεγάλους εργασιακούς χώρους, είναι ελάχιστα και ικανά να καλύψουν την σίτιση ενός ατόμου και όχι μιας οικογένειας.
-Τα κέτερινγκ επίσης, αξιοποιούνται κυρίως από τους άνδρες εργαζόμενους, που δεν έχουν γυναίκα συγγενικό τους πρόσωπο (μάνα η σύζυγο), για να τους φροντίσει.
-Η ιδιωτική επιχείρηση με πλυντήρια ρούχων, απευθύνεται κύρια τους τουρίστες και τους φοιτητές μιας περιοχής, και όχι στον μεμονωμένο εργαζόμενο ή πολύ περισσότερο σε μια οικογένεια.
-Τα συνεργεία καθαρισμού πολυκατοικιών, μένουν αυστηρά έξω από την πόρτα της ιδιωτικής κατοικίας. Δουλεύουν για τους κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας.
Η ιδιωτική πρωτοβουλία λοιπόν, λειτούργησε χωρίς σχέδιο κάλυψης των αναγκών των εργαζόμενων για εστίαση και καθαριότητα. Αναπτύχθηκε αποσπασματικά και άναρχα. Κριτήριο για την επένδυση ήταν το κέρδος.
μια αναχρονιστική εξαίρεση
Όμως υπάρχουν χιλιάδες οικιακές βοηθοί (υπηρέτριες), που περνούν την πόρτα των αστικών και μεσοαστικών κατοικιών.
Οι εργαζόμενες αυτές δεν επιτελούν κοινωνική εργασία, δεν εργάζονται σε οργανωμένη επιχείρηση.
Η δουλειά τους εντάσσεται σε μια πρωτόγονη εργασιακή σχέση, η διατήρηση της οποίας, ως στις μέρες μας, ντροπιάζει τον πολιτισμό μας.
(για περισσότερα, βλέπε στο άρθρο " Οικιακή βοηθός - υπηρέτρια, μια εργασιακή σχέση της προηγούμενης χιλιετίας. " )
Τι είναι οικιακή εργασία.
Ας πούμε όμως, τι είναι η οικιακή εργασία.
Αυτή που ασκεί η κάθε γυναίκα μέσα στο σπίτι και την αντιλαμβάνεται ως δικό της καθήκον.
Καθήκον το οποίο της έχει αναθέσει η κοινωνική οργάνωση και όχι η εξουσιαστική φύση του πατέρα ή του συζύγου της.
Για να δούμε τι είναι η οικιακή εργασία, χρειάζεται πρώτα να ορίσουμε τι είναι μισθός.
ο μισθός
Η άξια, κάθε υλικού πράγματος η υπηρεσίας που αγοράζουμε,
καθορίζεται (και όχι μόνο) από το χρόνο που χρειάστηκε για να παραχθεί.
Οι αξίες όλων αυτών των προϊόντων - υπηρεσιών, που χρειάζονται - αγοράζονται από τον κάθε εργαζόμενο/η,
για να μπορέσει να συντηρηθεί ο ίδιος και η οικογένεια του
διαμορφώνουν το μισθό του.
Υπάρχουν όμως πράγματα και υπηρεσίες
που καταναλώνει ο εργαζόμενος/η (απαραίτητα για τη συντήρησή του),
που δεν αγοράζονται,
που ο χρόνος για την παράγωγη τους,
δεν υπολογίζεται μέσα στο μισθό του.
Ποια είναι αυτά;
Είναι όσα παράγονται μέσα στο σπίτι από τη γυναικεία εργασία.
Για παράδειγμα,
πληρωνόμαστε από τον εργοδότη, για τον χρόνο εργασίας αυτού που έφτιαξε τα τρόφιμα που αγοράζουμε από το super – market,
δεν πληρωνόμαστε όμως, για το χρόνο εργασίας που χρειάζεται για να μαγειρευτούν αυτά τα τρόφιμα.
άρα η οικιακή εργασία, εξαιρείται από το μηχανισμό που διαμορφώνει τις τιμές των εμπορευμάτων και του μισθού μας
Αυτό σημαίνει για παράδειγμα ότι,
αν το ψωμί ζυμώνονταν και ψήνονταν,
μέσα στο σπίτι [ΟΙΚΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ],
και όχι στους φούρνους [ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ],
η “αξία” του, δεν θα περιλαμβάνονταν μέσα στο μισθό μας.
Άρα ο μισθός θα ήταν λίγο μικρότερος.
Κατά πόσο μικρότερος;
Τόσο, όσο κάνει το ψωμί που αγοράζουμε.
Η “αντιπαλότητα” της οικιακής εργασίας με την αύξηση του μισθού
Η “αντιπαλότητα” της οικιακής εργασίας με την αύξηση του μισθού, είναι πιο φανερή ,σε περιόδους κρίσης.
Τότε, η γυναίκα αναγκάζεται να περιορίσει την αγορά ετοίμων προϊόντων,
και να αντικαταστήσει το μειωμένο εισόδημα, με εντατικότερη οικιακή εργασία.
Είναι όμως φανερή, και από την εντυπωσιακή πειθαρχία του επιχειρηματικού κόσμου,
στο να αναπτύσσει αποσπασματική και ποτέ συνολική δραστηριότητα
σε τομείς που καλύπτει το νοικοκυριό.
Τα κέρδη του, από την οικιακή εργασία
(αυτήν που αν παρέχονταν κοινωνικά, θα έπρεπε να εντάξει την αξία της, μέσα στο μισθό που καταβάλει στους εργαζόμενους),
τα κέρδη αυτά, είναι πολύ μεγαλύτερα,
ακόμα και όταν συγκρίνονται με τα κέρδη ενός τεράστιου επιχειρηματικού πεδίου, όπως αυτού της μαζικής εστίασης.
Τον σημαντικότερο όμως λόγο για τον οποίο ο επιχειρηματικός κόσμος, επιμένει η οικιακή εργασία να συνεχίσει να παρέχεται από τη γυναίκα στα πλαίσια του σπιτιού, θα τον καταγράψουμε αμέσως μετά.
Μέχρι εδώ αποφασίζουμε ότι:
το να διεκδικήσουμε μισθό οικιακής εργασίας, για ένα προϊόν που δεν είναι εμπόρευμα,
που όπως είπαμε "εξαιρείται από το μηχανισμό που διαμορφώνει τις τιμές των εμπορευμάτων και του μισθού μας"
είναι απλά κίνηση ανοησίας.
Γιατί η οικιακή εργασία αποτελεί γυναικείο καθήκον
Γιατί όμως η οικιακή εργασία βάραινε πάντοτε τις γυναίκες και όχι τους άνδρες;
Ισχύει η πρόχειρη εξήγηση που δίνεται, ότι το νοικοκυριό,
ήταν φυσικό και πιο εύκολο να περάσει σε γυναικεία ευθύνη,
εξαιτίας του πιο ισχυρού φυσικού δεσμού της γυναίκας με τα παιδιά;
Ότι η οικιακή εργασία των γυναικών,
είναι απλά μια προέκταση (εκμεταλλευτική βέβαια),
της φροντίδας της μάνας για το νεογέννητο;
Ότι η μεγαλύτερη μυϊκή δύναμη του άνδρα,
αξιοποιήθηκε πιο αποδοτικά στις έκτος σπιτιού εργασίες,
αλλά και ότι του έδωσε δύναμη εκμεταλλευτή των γυναικών;
Όχι. Δεν ισχύει.
Πρώτα από όλα οι εργαζόμενες, δεν γίνεται να αποδώσουμε φυσικά αίτια ή ρίζες, στην εκμετάλλευση που βιώνουμε κοινωνικά.
Αν η μυϊκή δύναμη, καθόριζε τις σχέσεις εκμετάλλευσης,
τότε θα είχε την εξουσία ο εργάτης και όχι ο εργοδότης.
Επιπλέον ο άνδρας μπορεί να επωφελείται από την γυναικεία οικιακή εργασία, όπως ο προϊστάμενος επωφελείται, από την διοίκηση πάνω στη δουλειά των εργαζομένων,
ούτε ο ένας όμως ούτε ο άλλος, δεν είναι ο εκμεταλλευτής.
Δεν είναι αυτός δηλαδή, που βγάζει κέρδος, από την ανώτερη θέση του.
Η αλήθεια είναι άλλη.
το γυναικείο καθήκον στην οικιακή εργασία εμφανίστηκε στην ιστορία μαζί με την ατομική ιδιοκτησία
Όταν στις ανθρώπινες κοινωνίες εμφανίστηκε η ατομική ιδιοκτησία,
έπρεπε να σχηματιστούν και οι κανόνες για την μεταβίβαση της.
Αυτό κατορθώθηκε με ένα κανόνα που επιτηρούνταν, από την ιδιά τη φύση.
Τη μεταβίβαση δηλαδή της ιδιοκτησίας, με τη γραμμή του συγγενικού δεσμού, από τον γονιό στο παιδί.
Η επιτήρηση όμως της φύσης ήταν ατελής. Στο κενό που παρουσίαζε ο φυσικός έλεγχος, παρέμβηκε η κοινωνική οργάνωση.
Για να λειτουργήσει ο κανόνας (της μεταβίβασης της ιδιοκτησίας μέσω συγγενικού δεσμού) , οι ανθρώπινες κοινωνίες, έπρεπε να γνωρίζουν, σε ποιον άνδρα ανήκε, το κάθε παιδί που γεννιόταν μέσα στην κοινότητα.
Μόνο έτσι θα εξασφαλιζόταν η αυστηρά καθορισμένη μεταβίβαση της.
Το, σε ποια μάνα ανήκε το παιδί, ήταν και από πριν γνωστό.
Για να οριστεί και το, σε ποιον πατέρα, έπρεπε να ελεγχθεί η γυναικεία ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή.
Έπρεπε να τιθασευτεί η γυναίκεια γενετήσια ορμή, έτσι ώστε, το κάθε νέο μέλος της κοινότητας να έχει έναν νόμιμο πατέρα, όπως είχε και μια νόμιμη μάνα.
Αυτό απαιτούσε:
Στο επίπεδο των θεσμών, να απαγορευθεί το τυχαίο ζευγάρωμα της γυναίκας με διαφορετικούς άνδρες. Σχηματίσθηκε ο θεσμός οικογένειας.
Στο επίπεδο των αξίων,
να θεωρηθεί ανήθικη (παλιότερα) και
παθητική, άτονη (στις μέρες μας), η γυναίκεια ερωτική επιθυμία.
Επιβλήθηκαν οι αξίες της αγνότητας (παλιότερα),
της μονογαμίας, πίστης / τιμιότητας (στις μέρες μας),
μόνο για τις γυναίκες.
Η καταπίεση της γυναικείας ερωτικής επιθυμίας,
συνεχίζεται σε όλους τους αιώνες, όσο υπάρχει ατομική ιδιοκτησία.
Δυναμώνει, όσο δυναμώνει η ατομική ιδιοκτησία.
Έρχεται σε αντίθεση όλο και περισσότερο, με τις κατακτήσεις ελευθέριων στις ανθρώπινες κοινωνίες.
Εξασφαλίζεται με δυο άθικτους, μέσα σε χιλιετίες θεσμούς.
α) την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης στα όρια του σπιτιού, από τη γυναικεία εργασία [ΟΙΚΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ]
β) την ικανοποίηση, με διαστροφή, μόνο των ανδρικών γενετήσιων ορμών [ΠΟΡΝΕΙΑ]
Ξέρουμε λοιπόν, γιατί προτιμήθηκε ο εγκλωβισμός, της γυναίκας και όχι του άνδρα στο σπίτι.
Το δέσιμο της γυναίκας με τις υποθέσεις του νοικοκυριού κατάφερε,
να περιορίσει τον κοινωνικό της χώρο,
να επιτηρήσει την αναπαραγωγική ελευθερία της.
Η οικονομική δομή της οικογένειας (η οικονομική δομή, όχι ο ανθρώπινος δεσμός),
η διατήρηση της οποίας προϋποθέτει την οικιακή εργασία,
πέρα από τους ηθικούς νόμους (που εύκολα παραβιάζονται),
εγγυήθηκε, ότι θα τιθασεύει και πρακτικά, τη γυναικεία γενετήσια ορμή.
Δεν κάνει το ίδιο για τον άνδρα.
Η ανεξέλεγκτη δική του ερωτική ζωή, το τυχαίο ζευγάρωμα, δεν βάζει σε κίνδυνο την ατομική ιδιοκτησία.
Η οικογένεια λοιπόν με την σημερινή της μορφή,
είναι η οικονομική δομή, που εξασφαλίζει στους κατόχους του πλούτου,
ότι θα μπορούν να μεταβιβάζουν την ατομική ιδιοκτησία, με έναν ακλόνητο φυσικό νόμο.
Με το δεσμό αίματος.
Επιπλέον, η ίδια η κατοχή πλούτου, η ιδιοκτησία σε γη και μέσα παραγωγής, εξαγιάζεται, όταν έχει αποκτηθεί με τη δικαιοσύνη συγγενικών δεσμών.
Οι γυναίκες της δουλειάς πάμε την κοινωνία μπροστά.
ΕΜΕΙΣ θα καταργήσουμε την οικιακή εργασία,
δεν θα την μοιραστούμε με τους άνδρες.
Εμείς όμως, οι εργαζόμενες γυναίκες, έχουμε συμφέρον να καταργήσουμε την οικιακή εργασία γιατί:
1. Η ένταξη της γυναίκας στην κοινωνία είναι εντελώς διαφορετική,
όταν αυτή εργάζεται για παράδειγμα σε ένα δημόσιο μαγειρείο,
συμμετέχοντας στο μεγαλείο της κοινωνικής παράγωγης,
από αυτήν που σπαταλάει δυο – τρεις ώρες την ημέρα για προετοιμάσει τροφή, μόνο για τα παιδιά και το σύζυγο της.
2. Τα υποκριτικά “πρέπει η γυναίκα να συμμετέχει στην πολιτική”,
οι φιλάνθρωπες διευκολύνσεις για ποσόστωση σε εκλόγιμη θέση,
η αγανάκτηση ή η επιείκεια απέναντι “στον ιδιωτικό γυναίκειο λόγο”,
όλα αυτά,
θα ήταν εντελώς περιττά,
αν η θέση της γυναίκας μετατοπίζονταν συνολικά, από την ιδιωτική - οικιακή,
στην κοινωνική παράγωγη.
3. Οι θεωρίες περί ατομικής ευθύνης των λαϊκών γυναικών για την κατώτερη κοινωνική τους θέση,
(προβολή των λίγων «επιτυχημένων»),
θα κατέρρεαν.
Και πράγματι, οι γυναίκες της αστικής τάξης, των μεσαίων στρωμάτων
καθώς και αυτές που επιδίωξαν να ξεφύγουν από τα δεινά του φύλου τους, μέσω ενός γάμου, με κοινωνικά ανώτερο άνδρα,
έχουν απαλλαχτεί από την οικιακή εργασία.
Αυτές οι γυναίκες,
χρησιμοποιούν υπηρέτριες, περιστασιακά ή σε μόνιμη βάση,
καταδικάζοντας έτσι και ένα μεγάλο τμήμα του εργαζομένου γυναικείου πληθυσμού,
σε μια αναχρονιστική, μη κοινωνική εργασία, αυτής της υπηρέτριας σε ένα σπίτι.
Οι ίδιες (οι αστο – μεσαίες γυναίκες), λένε ότι απολαμβάνουν το μαγείρεμα, καθώς ασχολούνται με αυτό, μόνο περιστασιακά ή για διασκέδαση.
Δεν θέλουν ούτε να ακούσουν,
για την προοπτική, δωρεάν σίτισης των εργαζομένων στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους,
γιατί έχουν και οι ίδιες επιχείρηση ή είναι διευθυντικά στελέχη σε κάποιο επιχειρηματικό όμιλο.
Στέκονται εμπόδιο στην δημιουργία παιδικών σταθμών, εφόσον απασχολούν υπηρέτρια για την ανατροφή των νηπίων.
Ικανοποιούνται και επιβεβαιώνουν την κοινωνική τους θέση, όταν υποβαθμίζεται ο δημόσιος βρεφονηπιακός σταθμός, το δημόσιο σχολείο.
Οι ίδιες στέλνουν τα παιδιά τους σε ακριβούς ιδιωτικούς σταθμούς. Αυτούς που αναδεικνύουν, την ατομική κλίση, το ιδιαίτερο ταλέντο, το “ξεχωριστό” παιδί, για να δικαιολογήσουν από νωρίς, την αυριανή του θέση, ως προϊστάμενου ή εργοδότη.
Έχουν συμφέρον αντίθετο στην πρόοδο του δημόσιου σχολείου, στο υψηλό επίπεδο για την τεχνική εκπαίδευση, στη μόρφωση δηλαδή του μεγάλου πλήθους των νέων, μη ξεχωριστών ανθρώπων.
Ο αντιδραστικός ρόλος αυτών των γυναικών, για την απελευθέρωση του φύλου μας, αλλά και όλης της κοινωνίας, είναι ξεκάθαρος.
4. Τα οφέλη για την δημόσια υγεία ,
από την αντικατάσταση της ατομικής γυναικείας οικιακής εργασίας, από δημόσιο εστιατόριο, δημόσιο πλυντήριο, συνεργεία καθαρισμού κατοικιών, είναι τεράστια.
Η σίτιση του πληθυσμού, ο έλεγχος της ποιότητας της τροφής, του τρόπου παρασκευής της, ακόμα και η καθαριότητα των σκευών και η χρήση υγιεινών καθαριστικών, μπορεί στη σύγχρονη κοινωνία να είναι σχεδιασμένη από ειδικούς επιστήμονες (γιατρούς, διατροφολόγους, χημικούς), και όχι να εξαρτάται από τυχαίες γνώσεις της κάθε γυναίκας.
Επιπλέον είναι γνωστό ότι ο χώρος της κουζίνας, ένας μικρός χώρος παράγωγης, μέσα στο σπίτι, με πλήθος ηλεκτρικών συσκευών, εργαλείων, απορρυπαντικών, είναι υπεύθυνος για πρόκληση πυρκαγιάς και για πολλά ατυχήματα κυρίως σε παιδιά.
Η σχεδιασμένη μαζική παράγωγη και διάθεση τροφής καθώς και η παροχή υπηρεσιών καθαριότητας, θα σημάνει και τη ορθή διαχείριση των σκουπιδιών, την οικονομία στην κατανάλωση ενέργειας, τον περιορισμό του φαγητού που περισσεύει, την ελεγμένη χρήση απορρυπαντικών. Τα οφέλη για το περιβάλλον θα είναι ασύγκριτα, σε σχέση με την αναποτελεσματική οικιακή ανακύκλωση και την κατασπατάληση ενέργειας και προϊόντων από το οικογενειακό νοικοκυριό.