Τρεις επιπλέον μήνες οικιακής εργασίας, τρεις επιπλέον μήνες εγκλεισμού στο σπίτι και αποκλεισμού από την παραγωγική διαδικασία για τις γυναίκες που έχουν γεννήσει, εξάγγειλε ο πρωθυπουργός στην ΔΕΘ 2022.
Συγκεκριμένα στην δέσμη μόνιμων μέτρων ανακοίνωσε:
« Για τη στήριξη της οικογένειας, την αντιμετώπιση του δημογραφικού, αλλά και την αποκατάσταση της δικαιοσύνης στις νέες μητέρες, επεκτείνεται αμέσως το επίδομα μητρότητας στον ιδιωτικό τομέα από τους 6 στους 9 μήνες.»
Δεν πρόκειται για την επέκταση ενός ακόμα επιδόματος άλλα για πολιτική εξόδου των νέων μητέρων από την εργασία.
Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε την επέκταση ενός ακόμα επιδόματος, σκόπιμα όμως δεν ανέφερε ότι για να λάβει κάποια νέα μητέρα αυτό το επίδομα θα αναγκαστεί να απέχει από την εργασία της, 9 μήνες αντί για 6 που ίσχυε μέχρι σήμερα.
Επίδομα μητρότητας (ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας όπως ονομάζεται νομικά), δικαιούται η εργαζόμενη στον ιδιωτικό τομέα που, μετά την περίοδο της λοχείας, δέχεται να αποσυρθεί από την εργασία της για 9 μήνες. Σε αυτήν την περίπτωση ο μισθός της, για 9 μήνες, αντικαταστάται με επίδομα από τον ΟΑΕΔ ίσο με τον κατώτατο μισθό.
Η αποκλεισμός από την εργασία των νέων μητέρων, δεν αφορά το σύνολο του γυναικείου φύλου. Πλήττει μόνο τις γυναίκες της μισθωτής - εκτελεστικής εργασίας
Οι γυναίκες που θα αναγκαστούν να αποσυρθούν από την εργασία και να εγκλεισθούν στην οικιακή παραγωγή, για 9 μήνες, είναι οι γυναίκες της εργατικής τάξης. Είναι δηλαδή οι υπάλληλοι ή οι εργάτριες, αυτές που ασκούν εκτελεστική εργασία, υπό εντολή εργοδότη (για τις μικρές επιχειρήσεις) ή διευθυντή (για τους επιχειρηματικούς ομίλους).
Αυτό συμβαίνει γιατί:
η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας έχει αποδοχές για την εργαζόμενη ίσες με τον κατώτατο μισθό.
Επομένως μόνο οι γυναίκες του κατώτατου μισθού θα βάλουν στην άκρη το δικαίωμα τους στην εργασία και θα το αντικαταστήσουν με το νοικοκυριό.
Οι πιέσεις που θα δεχτούν από το οικογενειακό τους περιβάλλον είναι αυτονόητες.
"εφόσον μπορείς να καθίσεις στο σπίτι, να φροντίζεις το μωρό και να παίρνεις τον ίδιο μισθό, δεν μας συμφέρει να επιλέξεις να πας στη δουλειά και να δίνουμε το μισό μισθό σου για βρεφονηπιακό σταθμό"
Οι πιέσεις αυτές είναι αυτονόητες και απόλυτα δικαιολογημένες σε μια οικογένεια που ζει δουλεύοντας.
Ο αποκλεισμός των μισθωτών γυναικών από την εργασία δεν έχει αιτία την μισογύνικη ανδρική συμπεριφορά (όπως θα υποστήριζε η αντισεξιστική πολιτική),
αλλά αντίθετα, όπως βλέπουμε και στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, οργανώνεται μεθοδικά με πολιτικές αποφάσεις. Βασίζεται σε θεσμούς που μάλιστα πολλές φορές παρουσιάζονται ως φιλολαϊκές ρυθμίσεις.
Μία τέτοια ρύθμιση είναι και η επέκταση της ειδικής άδειας προστασίας της μητρότητας από 6 σε 9 μήνες.
Οι τρεις άδειες μετά την γέννα. Δύο άδειες κατακτήσεις εργαζομένων και μια άδεια εξαναγκασμού και οπισθοδρόμησης.
Ας δούμε όμως ποιες είναι οι τρεις άδειες μητρότητας που ισχύουν σήμερα και για ποιο λόγο η κυβέρνηση αποφάσισε να επεκτείνει την ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας και όχι κάποια άλλη.
Στον πίνακα που ακολουθεί, η ειδική άδεια για την προστασία της μητρότητας είναι το Νο 3 και επισημαίνεται με βυσσινί χρώμα.
Όπως φαίνεται και στον πίνακα οι τρεις άδειες διαφέρουν μεταξύ τους στο βαθμό που βαραίνουν ή ωφελούν τον εργοδότη, το κράτος ή την εργαζόμενη. Επιπλέον επιδρούν εντελώς διαφορετικά για την θέση των νέων εργαζομένων μητέρων στην εργασία και την κοινωνική οργάνωση. Αυτό ακριβώς θα δούμε παρακάτω.
1. Η άδεια κύησης και λοχείας είναι η άδεια που επιβάλλει η ανθρώπινη βιολογία επομένως είναι αδιαμφισβήτητη.
Αποτελεί την πρώτη άδεια που λαμβάνει η γυναίκα εγκυμονούσα.
Είναι συνώνυμη με την εξασφάλιση υγιούς βιολογικής κατάστασης της γυναίκας και του βρέφους. Κατά την διάρκεια των 17 εβδομάδων της άδειας ο εργοδότης έχει μικρό μερίδιο στην αμοιβή της εργαζόμενης. Οι παροχές του ΟΑΕΔ και του ΕΦΚΑ είναι αυτές που εξασφαλίζουν ότι η εργαζόμενη δεν θα έχει ουσιαστική μείωση των αποδοχών της.
Αυτή η αδιαμφισβήτητη για την αναγκαιότητα της άδεια έχει κατοχυρωθεί και επεκταθεί μέσα από τις Εθνικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας της ΓΣΕΕ με τελευταία επικαιροποίηση στην Σύμβαση του 2000 και έχει επικυρωθεί σε νόμο.
2. Η ειδική άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού είναι η άδεια της γυναικείας αξιοπρέπειας. Αυτή που αναγνωρίζει τη γυναίκα ως συνολικό άνθρωπο και το νεογέννητο ως μέρος της κοινωνίας.
Κατά την διάρκεια της ειδικής άδειας θηλασμού και φροντίδας παιδιού, η νέα μητέρα παραμένει στην εργασία της, με καθημερινό δικαίωμα μειωμένου ωραρίου και με πλήρη μισθό που καταβάλλεται από τον εργοδότη.
Η ειδική άδεια θηλασμού και φροντίδας παιδιού, αποτελεί και αυτή κατάκτηση των εργαζομένων. Έχει υπογραφεί σε Εθνικές Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας με τελευταία επικαιροποίηση στην Σύμβαση του 2002-03 και έχει την ισχύ νόμου.
Με αυτήν την άδεια λοιπόν,
το μεγάλωμα και η φροντίδα των βρεφών, των ατόμων δηλαδή που αποτελούν την επόμενη γενιά εργαζομένων, δεν θεωρείται πράξη ξένη – επιβαρυντική αλλά πράξη αναγκαία – ωφέλιμη, για το μέλλον της παραγωγικής διαδικασίας. Για αυτό το λόγο ο νόμος (μέσω της ειδικής άδειας θηλασμού και φροντίδας παιδιού), εντάσσει αυτήν την πράξη στο σχεδιασμό του για την οργανωμένη εργασία.
Καθένας από τους τρεις κοινωνικούς εταίρους (εργοδοσία – κράτος -εργαζόμενοι) αναλαμβάνει με αυτήν την άδεια, ένα μέρος του βάρους για την ανάπτυξη της γενιάς των μελλοντικών εργαζομένων.
Η εργοδοσία, καταβάλλει ολόκληρο το μισθό ενώ εκμεταλλεύεται λιγότερες ώρες εργασίας. Το κράτος, διατηρεί την υποχρέωση του για υποδομές και στελέχωση βρεφικών σταθμών, για να καλυφθούν οι ώρες της ημέρας που η γυναίκα εργάζεται. Οι εργαζόμενες νέες μητέρες, τις υπόλοιπες, τις περισσότερες ώρες της ημέρας, εξασφαλίζουν με την δική τους εργασία την προστασία, την φροντίδα, την ανάπτυξη των βρεφών.
Ο νόμος – και σε αυτήν την περίπτωση το πετυχαίνει - οφείλει να αναγνωρίζει
τις εργαζόμενες νέες μητέρες, ως την κοινωνική ομάδα των εργασιακών χώρων η οποία είναι επιφορτισμένη με το επιπλέον καθήκον της ανατροφής του ανθρώπου κατά την βρεφική ηλικία. Όχι να αντιλαμβάνεται την εργαζόμενη ως μονάδα με ατομικό δικαίωμα να φροντίσει απλά το «δικό της παιδί».
το μεγάλωμα των βρεφών ως προσφορά στην οργανωμένη κοινωνία και όχι ως προσωπική ικανοποίηση ων γυναικείων μητρικών ενστίκτων.
Τα αποτελέσματα από μια τέτοια θεώρηση δεν μπορεί παρά να είναι θετικά για την εργαζόμενη . Στην περίπτωση του νόμου για το μειωμένο ωράριο στις θηλάζουσες έχουμε:
εξασφάλιση του δικαιώματος των γυναικών στην εργασία,
περιορισμό της οικιακής εργασίας,
αναγνώριση της προσφοράς τους με πλήρη μισθό από τον εργοδότη.
Στην ίδια λογική υπήρξαν και παλιότερες κατακτήσεις των εργαζομένων, παλιότεροι νομοί που σήμερα όμως έχουν καταργηθεί, όπως η σύνταξη για τις γυναίκες με ανήλικο παιδί 5 έτη νωρίτερα από την σύνταξη των ανδρών εργαζομένων.
Βέβαια το μειωμένο ωράριο κατά την περίοδο του θηλασμού εκτός από αναγκαιότητα της κοινωνίας, αποτελεί επιπλέον και ατομικό δικαίωμα της κάθε μητέρας και βρέφους. Αυτή η θεώρησή του όμως ως ατομικό δικαίωμα, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση, στον νόμο ή στις εργατικές διεκδικήσεις, να επισκιάζει τη θεώρηση του ως συλλογικό κοινωνικό καθήκον του γυναικείου φύλου.
3. Η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας. Είναι η άδεια του εξαναγκασμού και της οπισθοδρόμησης.
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η άδεια του γυναικείου εγκλεισμού.
Η άδεια απουσίας κοινωνικού κράτους.
Η άδεια απαλλαγής της εργοδοσίας από κάθε οικονομική συμμετοχή στην αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης.
Για 9 μήνες (6 μήνες ίσχυαν πριν τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στην ΔΕΘ 2022) η γυναίκα εκτοπίζεται από την εργασία της για να εκτελέσει οικιακή εργασία. Για την οικιακή εργασία λαμβάνει επίδομα ίσο με τον κατώτατο μισθό.
Εδώ επισημαίνεται ξανά ότι η επιδότηση ή ο μισθός για οικιακή εργασία είναι βαθύς αναχρονισμός, που βάζει σε κίνδυνο το δικαίωμα του γυναικείου φύλου στην εργασία.
Η ειδική άδεια προστασίας της μητρότητας, είναι αυτονόητο, δεν υπήρξε ποτέ εργατική διεκδίκηση, και δεν υπογράφηκε σε Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας. Αποτελεί υπουργική απόφαση του 2008, που στις μέρες μας επεκτείνεται.
Σύμφωνα λοιπόν με το νόμο αυτόν, η φροντίδα του βρέφους είναι αποκλειστικά υποχρέωση της μητέρας του.
Η τεκνοποίηση, η αναπαραγωγή αντιμετωπίζονται ως ατομική επιθυμία και επιδίωξη της κάθε μεμονωμένης γυναίκας, ως προσωπική της ανάγκη και ως ατομικό δικαίωμα.
Δεν είναι τυχαίο ότι η άδεια αυτή, διαφέρει ουσιαστικά και στην ονομασία από τις άλλες δύο.
Οι όροι «προστασία» και «μητρότητα» είναι όροι υποκειμενικοί, ηθικά φορτισμένοι. Αντίθετα οι όροι «κύηση», «λοχεία», «θηλασμός» αναφέρονται στην αντικειμενική κατάσταση των γυναικών, είναι οι όροι που χρησιμοποιεί και η επιστήμη.
Συγκεκριμένα
1. Με τον όρο «προστασία», οι εργαζόμενες νέες μητέρες από κοινωνική ομάδα με διπλή προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, μετατρέπονται στο «ευάλωτο στρώμα» των εργασιακών χώρων που χρήζει μάλιστα προστασίας. Η γυναίκα που δουλεύει διπλά, αντί να ανταμειφθεί για την προσφορά της, χαρακτηρίζεται πρόβλημα, αδύναμο προστατευόμενο φύλο.
2. Ο όρος «μητρότητα» χρησιμοποιείται προσχηματικά προκειμένου να δικαιολογήσει:
την στέρηση του δικαιώματος εργασίας για τις νέες μητέρες,
την απουσία κρατικών βρεφικών σταθμών
την απαλλαγή της εργοδοσίας από κάθε ευθύνη για βρεφικούς σταθμούς στους μαζικούς εργασιακούς χώρους.
Επιπλέον ο νόμος επικαλείται το ένστικτο της μητρότητας, το συναίσθημα που αναπτύσσεται μεταξύ της μητέρας και του παιδιού,
για να να πιέσει την γυναίκα εργαζόμενη να αξιοποιήσει την άδεια και να κλειστεί εθελοντικά στο νοικοκυριό.
Έτσι η μη αξιοποίηση της άδειας προστασίας της μητρότητας, μπορεί εύκολα να μεταφραστεί σε μειωμένο αίσθημα αγάπης της μητέρας για το παιδί της.
Συνδυασμός αδειών μετά την γέννα. Μία δύσκολη απόφαση για τις γυναίκες της μισθωτής εργασίας.
